Lâm Đồng: Gắn bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch
(TITC) – Trong xu thế hội nhập, việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào thiểu số gắn với phát triển du lịch trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Đặc biệt, khi Dự án Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số (DTTS) gắn với phát triển du lịch (gọi tắt Dự án 6) thuộc chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 đã góp phần gìn giữ, lan tỏa bản sắc văn hóa, Lâm Đồng đã có thêm cơ hội đưa văn hoá bản địa đến gần hơn với cộng đồng, vừa bảo tồn, vừa khai thác hiệu quả cho du lịch.
Người Cơ Ho, Mạ, Chu Ru – những cư dân lâu đời của cao nguyên Lâm Đồng sở hữu kho tàng di sản văn hóa phong phú và độc đáo như từ tiếng nói, chữ viết, truyện cổ, dân ca, dân vũ cho đến các nghi lễ gắn với vòng đời cây lúa, tín ngưỡng rừng thiêng, suối nguồn. Đặc biệt, không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên – di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vẫn hiện diện sống động trong đời sống cộng đồng và là “thỏi nam châm” thu hút du khách muốn khám phá chiều sâu văn hóa vùng cao. Bên cạnh đó, các nghề thủ công truyền thống như dệt thổ cẩm ở Bảo Lộc hay gốm B’Nor C thể hiện sự sáng tạo tinh tế và tinh thần nghệ thuật của đồng bào dân tộc. Những sản phẩm không chỉ mang giá trị thẩm mỹ, mà còn chứa đựng hồn cốt văn hóa, trở thành nguồn tư liệu quý để phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, mang đậm dấu ấn cao nguyên.
Việc bảo tồn văn hóa không còn chỉ là gìn giữ những giá trị cũ, mà còn là quá trình làm mới, sống động hóa bản sắc dân tộc trong dòng chảy phát triển. Với định hướng đúng đắn, Lâm Đồng đang từng bước biến văn hóa thành lợi thế cạnh tranh, đưa hình ảnh con người và vùng đất bản địa đến gần hơn với du khách, góp phần phát triển du lịch bền vững, gắn kết cộng đồng và tôn vinh giá trị di sản.
Khôi phục nghề dệt ở tổ 42, phường 2 Bảo Lộc. Ảnh: baolamdong.vn
Đơn cử như tại phường 2 Bảo Lộc, những khung dệt từng bị bỏ quên nay được dựng lại giữa nhà sàn, nơi ánh sáng chan hòa trên từng sợi vải. Các thành viên tổ dệt thổ cẩm vẫn ngày ngày kiên trì, người lớn tận tình truyền dạy, người trẻ chăm chỉ học từng hoa văn. Hơn 2 năm qua, mái nhà sàn truyền thống không chỉ là không gian sinh hoạt cộng đồng mà còn là không gian nghề truyền thống, giới thiệu sản phẩm cho du khách trong và ngoài địa phương. Từ chỗ đứng trước nguy cơ mai một, nhờ nguồn vốn và sự hỗ trợ của ngành văn hóa, thể thao và du lịch, tổ dệt thổ cẩm nay trở thành minh chứng cho nỗ lực khôi phục văn hóa bằng cách làm phù hợp, đồng thời là nguồn lực tiếp sức cho cộng đồng phát triển.
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng, Dự án 6 đã góp phần khôi phục, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống gắn với du lịch. Qua đó giúp ổn định đời sống đồng bào và tạo cơ hội phát triển kinh tế – xã hội địa phương. Không những thế sự kết hợp này tạo ra trải nghiệm du lịch toàn diện: du khách vừa tận hưởng không gian bản làng nguyên sơ, vừa có công cụ số để tiếp cận thông tin đầy đủ, chính xác. Người dân không còn chỉ là “người diễn” cho khách xem, mà trở thành chủ thể thực sự trong bảo tồn và phát huy văn hoá.
Nhiều đơn vị địa phương đã triển khai các hoạt động bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa phi vật thể: phục dựng Lễ hội Nhô Phú (cầu mùa), Lễ Nhô Dơng (cầu mưa) tại xã Đam Rông 4; xây dựng 3 mô hình văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch; xuất bản 3 ấn phẩm về văn hóa các dân tộc. Đồng thời hỗ trợ nghiên cứu, phục hồi và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một như dân ca, dân vũ, nghề dệt và gốm thủ công truyền thống.
Tại địa bàn Đắk Nông và Bình Thuận cũ, Dự án 6 đã hỗ trợ vốn chống xuống cấp các di tích lịch sử gắn với phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của đồng bào M’nông do N’Trang Lơng lãnh đạo; tu bổ, tôn tạo di tích văn hóa Chăm; bảo tồn và phát huy các lễ hội truyền thống tiêu biểu của đồng bào DTTS gắn với khai thác, xây dựng sản phẩm du lịch. Dự án cũng tổ chức các lớp truyền dạy kỹ thuật làm gốm, dân ca, dân vũ, dân nhạc, đan lát và nhạc cụ truyền thống của người Chăm, K’ho. Đồng thời hỗ trợ tuyên truyền, quảng bá giá trị văn hóa tiêu biểu của các DTTS, kết hợp xúc tiến du lịch, khảo sát tiềm năng và lựa chọn xây dựng sản phẩm đặc trưng cho từng vùng.
Dự án còn góp phần nâng cao ý thức, niềm tự hào về bản sắc văn hóa của đồng bào DTTS, khuyến khích cộng đồng gìn giữ, phát huy và lan tỏa các giá trị truyền thống trong đời sống hiện đại. Hiện nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các địa phương tiếp tục triển khai mô hình sinh hoạt văn hóa truyền thống, phục dựng lễ hội gắn với phát triển du lịch, quảng bá rộng rãi di sản các dân tộc. Đây không chỉ là giải pháp gìn giữ bản sắc trong kỷ nguyên số mà còn là đòn bẩy để phát triển kinh tế du lịch, nâng cao đời sống người dân, khẳng định thương hiệu văn hoá – du lịch của cao nguyên đại ngàn.
Trung tâm Thông tin du lịch
