Bình Định: Tái hiện Lễ hội thần làng của đồng bào Chăm H’roi ở huyện Vân Canh

Ngày 30/11, Sở VHTT và Sở Du lịch chủ trì phối hợp UBND huyện Vân Canh (Bình Định) UBND thị trấn Vân Canh tổ chức tái hiện lại Lễ hội thần làng của đồng bào dân tộc Chăm H’roi, tại nhà văn hóa khu phố Hiệp Hà, thị trấn Vân Canh (huyện Vân Canh).

Đời sống văn hóa và tín ngưỡng tâm linh của cộng đồng người Chăm H’roi ở huyện Vân Canh có những nét đặc trưng riêng, với các loại hình dân ca, dân vũ, dân nhạc đa dạng, phong phú; các lễ hội truyền thống như: Lễ cầu mưa, lễ hội mặt trời – mặt trăng, lễ đổ đầu, lễ hội mừng năm mới… Trong đó, Lễ hội thần làng (Quai yang cham) là sự kiện văn hóa truyền thống mang đặc sắc, nhằm cầu nguyện các vị thần linh bảo vệ dân làng khỏe mạnh, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đời sống nhân dân buôn làng ấm no, hạnh phúc.

Trình diễn dân ca, dân vũ trong phần hội, mừng lễ cúng hoàn tất. Ảnh: Ngọc Nhuận

Được tổ chức hàng năm, Lễ hội thần làng không chỉ là dịp để người Chăm H’roi thể hiện lòng tôn kính các vị thần và tổ tiên, mà còn để cộng đồng cùng nhau sum họp, vui chơi và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống dân tộc. Thời điểm tổ chức Lễ hội thần làng thường vào từ tháng 2 – 5 âm lịch trong những ngày trời nắng.

Để lễ hội diễn ra tươm tất, trang nghiêm, trước ngày tổ chức lễ hội từ 1 – 2 tháng, các bậc phụ lão thông báo dân làng tụ họp đông đủ tại nhà rông để phân công nhiệm vụ cụ thể các phần việc trong quá trình tổ chức lễ hội. Cả làng thỏa thuận với nhau sẽ cùng quyên góp những vật phẩm dâng lễ, người có muối góp muối, có gạo góp gạo, có gà góp gà… Riêng phần lễ vật chính gồm 1 con heo và 1 con dê được cả làng thống nhất đóng góp.

Tái hiện cảnh giã gạo trong phần hội làng. Ảnh: Ngọc Nhuận

Sau khi chuẩn bị đầy đủ các lễ vật, thầy cúng sẽ thực hiện các nghi lễ cúng, gồm 4 lần cúng: Cúng giỗ ông bà, cúng thần núi, cúng thần làng, cúng hú lấy hồn về.

Trong khi cúng còn thực hiện các nghi thức khác, như: Treo mỏ và giăng dây chỉ, đạp đất, xin keo… với ý nghĩa trừ tà khí, cầu thần linh phù hộ dân làng.

Cũng như nhiều lễ hội khác ở vùng núi tỉnh Bình Định, Lễ hội thần làng của đồng bào Chăm H’roi thể hiện sự gắn kết cộng đồng trong lao động sản xuất, đời sống văn hóa, tín ngưỡng tâm linh. Quy mô tổ chức Lễ hội thần làng dù lớn hay nhỏ sẽ tùy thuộc vào điều kiện của từng làng, nhưng không bao giờ thiếu vắng tiếng cồng, chiêng, trống kơ toang, tiếng xà reo, chập chõa hòa trong những điệu múa xoang. Đó cũng là nét văn hóa đặc trưng của người Chăm H’roi trong những ngày hội làng.

Việc tái hiện Lễ hội thần làng nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc Chăm H’roi huyện Vân Canh, góp phần gìn giữ kho tàng di sản văn hóa phi vật thể trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam, hướng tới xây dựng sản phẩm du lịch của địa phương.

Tiếng trống kơ toang hòa cùng nhịp cồng chiêng, điệu múa xoang mừng hội làng. Ảnh: Ngọc Nhuận

Dịp này, Sở VH&TT cũng trưng bày 103 bức ảnh với chủ đề “Văn hóa dân tộc thiểu số Chăm H’roi, Vân Canh – Bản sắc và tiềm năng”, giới thiệu đến công chúng những nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc Chăm H’roi ở huyện Vân Canh, cùng sự phát triển KT-XH, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch của huyện Vân Canh.

Ngọc Nhuận