Tôn vinh văn hóa phi vật thể dân tộc Khơ Mú: Cơ hội phát triển du lịch văn hóa tại Nghệ An
(TITC) – Mới đây, tại phường Trường Vinh (Nghệ An), Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp cùng Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An đã tổ chức lớp tập huấn bảo tồn và truyền dạy văn hóa phi vật thể về dân ca, dân vũ, dân nhạc của dân tộc Khơ Mú cho hơn 70 học viên, nghệ nhân dân tộc Khơ Mú đang sinh sống tại 2 bản Xốp Pu và Yên Sơn thuộc xã Yên Na.
Các học viên tham gia lớp tập huấn
Người Khơ Mú là một trong 05 dân tộc thiểu số có dân số đông nhất tại Nghệ An, với hơn 43.000 người, tập trung chủ yếu tại các huyện miền núi cũ như Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong… Trải qua thời gian, cộng đồng này đã tạo nên một nền văn hóa dân gian phong phú và đặc sắc, thể hiện đậm nét trong các nghi lễ vòng đời như cưới hỏi, làm nhà, cúng cơm mới, lễ tang, chữa bệnh…
Đặc biệt, về văn học dân gian, người Khơ Mú cũng có một hệ thống các truyện kể khá phong phú. Đó là truyện Quả bầu nói về nguồn gốc con người và giải thích người Khơ Mú da ngăm đen. Hay các “Lái” mà nổi tiếng như “Lái Chương Han”, “Lái Ọt Tón”… Đây là những truyện kể mang tính thần thoại, sử thi, thể hiện thế giới quan của người Khơ Mú khi giải thích về nguồn gốc của mình, về những hiện tượng văn hóa xã hội hay những khát vọng, mong ước của họ. Dân tộc Khơ Mú ở Nghệ An cũng là cộng đồng yêu thích âm nhạc. Qua nhiều thế hệ, họ cũng hình thành được một nền âm nhạc truyền thống khá đa dạng. Tiêu biểu nhất là những bài hát tơm, re ré…
Phát biểu khai mạc lớp tập huấn, ông Trần Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cho rằng, cộng đồng người Khơ Mú sở hữu kho tàng văn hóa quý giá, tuy nhiên đang đứng trước nguy cơ mai một. Việc bảo tồn và phát huy những giá trị này không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để phát triển du lịch văn hóa bền vững.
Phó giám đốc Sở VHTTDL Nghệ An Quách Thị Cường khẳng định, dân tộc Khơ Mú có vị thế quan trọng ở vùng miền núi Nghệ An. Việc bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc Khơ Mú đã được quan tâm từ nhiều năm nay nhưng quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn. Hi vọng trong giai đoạn này, với sự giúp đỡ, hỗ trợ từ Trung ương đến địa phương, từ các nhà khoa học, nhà nghiên cứu văn hóa, công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa phi vật thể của người Khơ Mú sẽ có những bước tiến mới.
Tiết mục văn nghệ truyền thống dân tộc Khơ Mú
Tại lớp tập huấn, đồng bào Khơ Mú được tiếp cận với các chuyên đề về bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể, đồng thời được trực tiếp nghe nghệ nhân truyền dạy, biểu diễn dân ca, dân nhạc, dân vũ truyền thống, qua đó không chỉ khơi dậy niềm tự hào dân tộc mà còn mở ra hướng mới trong việc gắn kết bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch cộng đồng.
Với không gian núi rừng hoang sơ, bản làng yên bình và văn hóa truyền thống đặc sắc, cộng đồng Khơ Mú tại Nghệ An đang có tiềm năng lớn để phát triển loại hình du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa. Những chương trình như lớp tập huấn lần này chính là bước khởi đầu để hình thành các tour trải nghiệm mang đậm dấu ấn bản địa: nghe dân ca Khơ Mú bên bếp lửa, cùng nghệ nhân học múa dân vũ, thưởng thức ẩm thực núi rừng và khám phá những truyền thuyết kỳ bí…
Lớp tập huấn diễn ra trong 3 ngày (từ 20 – 22/9/2025) không chỉ giúp cộng đồng Khơ Mú phục hồi những giá trị truyền thống quý báu, mà còn là tiền đề để phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, góp phần quảng bá văn hóa Nghệ An đến với du khách trong nước và quốc tế.
Trung tâm Thông tin du lịch
