Khi thổ cẩm S’tiêng, M’nông khoác lên mình diện mạo mới
(TITC) – Những tấm vải thổ cẩm với sắc màu rực rỡ, từng gắn liền với đời sống sinh hoạt thường ngày của đồng bào S’tiêng, M’nông, nay đã được “thổi hồn” thành những bộ trang phục hiện đại, vừa lạ vừa quen.
Việc đẩy mạnh đầu ra cho sản phẩm giúp chị em đồng bào S’tiêng nỗ lực học hỏi nghề dệt thổ cẩm truyền thống
Từ khi nghề dệt thổ cẩm của người S’tiêng, M’nông tại Đồng Nai được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (tháng 2/2024), phong trào bảo tồn và phát huy nghề truyền thống ở các ấp, sóc trong tỉnh Đồng Nai càng trở nên sôi động. Không chỉ dừng lại ở việc giữ nghề, đồng bào nơi đây còn biết cách đưa thổ cẩm hòa nhập vào nhịp sống đương đại bằng những thiết kế đầy sáng tạo.
Tại xã Tân Hưng, mô hình “Trang phục thổ cẩm công sở” do Hội Liên hiệp Phụ nữ xã phát động đã trở thành điểm nhấn, lan tỏa mạnh mẽ tình yêu với nghề dệt. Những bộ áo, váy công sở cách tân từ thổ cẩm không chỉ được chị em S’tiêng đón nhận, mà còn được phụ nữ Kinh và nhiều dân tộc khác ủng hộ. Cứ mỗi buổi họp, những bộ trang phục đầy màu sắc, mang họa tiết hoa văn truyền thống nhưng kiểu dáng hiện đại, lại khiến không gian thêm phần rực rỡ. Đó không chỉ là sự đổi mới về hình thức, mà còn là lời khẳng định tinh thần đoàn kết giữa các cộng đồng trên mảnh đất Đồng Nai.
Người đi đầu trong phong trào này là bà Thị Giôn, 61 tuổi, nghệ nhân dệt lâu năm ở ấp Trà Thanh Lồ Ô. Hơn 15 năm trước, bà đã bắt đầu thử nghiệm dùng máy may để biến vải thổ cẩm thành áo, váy hiện đại. “Lúc đầu khó lắm, vải thổ cẩm dày và cứng, tôi phải thử nhiều lần mới may được. Nhưng khi sản phẩm được bà con khen ngợi, đặt hàng, tôi thấy có động lực để tiếp tục”, bà kể. Từ sáng kiến ấy, Tổ dệt khởi nghiệp thổ cẩm của ấp ra đời, quy tụ hơn 30 phụ nữ tham gia sản xuất, trở thành địa chỉ cung cấp những bộ trang phục thổ cẩm cách tân đầu tiên cho Hội Phụ nữ xã.
Điều đáng mừng là phong trào không chỉ dừng ở nội bộ xã Tân Hưng. Tháng 3/2025, tại sự kiện “Ngày mới trên sóc Bom Bo” tổ chức ở xã Bom Bo, huyện Bù Đăng (cũ), nay thuộc tỉnh Đồng Nai, 70 bộ trang phục làm từ thổ cẩm S’tiêng, M’nông đã được đưa lên sân khấu thời trang dưới bàn tay dàn dựng của nhà thiết kế Minh Hạnh. Sự kiện đã thu hút sự quan tâm của đông đảo khán giả, khẳng định chất lượng sản phẩm thổ cẩm truyền thống, đồng thời mở ra cơ hội quảng bá rộng rãi đến bạn bè trong nước và quốc tế.
Trang phục thổ cẩm cách tân đã được sử dụng rộng rãi trong các lễ hội.
Hiện nay, xã Tân Hưng có 3 tổ dệt hoạt động thường xuyên. Nhờ nhu cầu ngày càng cao, đặc biệt từ chính chị em phụ nữ trong các cơ quan, đơn vị, nghề dệt thổ cẩm đã có thêm chỗ đứng trong đời sống hiện đại. Không ít sản phẩm đã vượt ra khỏi phạm vi cộng đồng, được bán cho khách hàng ở xa, thậm chí đến cả khách nước ngoài thông qua mạng xã hội. Điều này giúp nhiều phụ nữ S’tiêng có thêm thu nhập, đồng thời khơi dậy niềm tự hào với nghề của cha ông.
Chị Điểu Thị Hồng, người S’tiêng, chia sẻ: “Trước đây, tôi không mấy hứng thú với nghề vì dệt một tấm vải quá mất thời gian. Nhưng giờ nhìn thấy thổ cẩm được may thành những bộ váy áo hiện đại, tôi thấy nghề thật đẹp và quyết định học lại để giữ nghề”. Còn ông Điểu Sơn Ray, nghệ nhân cao tuổi ở ấp Bù Dinh, thì vẫn kiên trì tìm lại những hoa văn cổ xưa do ông bà truyền lại. “Mỗi họa tiết đều có ý nghĩa, nếu biết gìn giữ thì con cháu sau này mới hiểu được văn hóa của dân tộc mình”, ông nói.
Bà Lê Thị Linh, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Tân Hưng, nhận định: “Mô hình Trang phục thổ cẩm công sở đã tạo ra động lực mạnh mẽ để chị em giữ nghề. Khi sản phẩm có thị trường, nghề dệt không chỉ tồn tại mà còn có thể phát triển bền vững”.
Câu chuyện thổ cẩm ở Tân Hưng, Bom Bo hôm nay không chỉ đơn thuần là việc khơi dậy nghề truyền thống. Đó còn là minh chứng cho sự sáng tạo của đồng bào trong việc đưa văn hóa dân tộc hòa nhập với nhịp sống mới, để mỗi tấm vải không chỉ là ký ức, mà còn trở thành niềm tự hào, là bản sắc được khoác lên người một cách sống động.
Trung tâm Thông tin du lịch
