Mường Bi – Tân Lạc: Điểm sáng trong bảo tồn văn hóa dân tộc Mường gắn với phát triển du lịch
(TITC) – Tỉnh Hòa Bình, cửa ngõ của vùng Tây Bắc, nổi bật với hơn 74% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), gồm 6 dân tộc chính: Mường, Kinh, Tày, Thái, Dao, và Mông. Trong đó, người Mường chiếm khoảng 64% dân số tỉnh, và Mường Bi (huyện Tân Lạc) được coi là Mường lớn nhất trong “tứ Mường” (Bi, Vang, Thàng, Động).
Ngày 14/5/2017, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm làng Mường cổ – xóm Ải, xã Phong Phú. Ảnh: Internet
Mường Bi là cái nôi của người Mường, nơi gắn liền với sử thi “đẻ đất đẻ nước”, và là vùng đất của những giá trị văn hóa truyền thống phong phú. Các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể như Mo Mường, Chiêng Mường, các làn điệu dân ca, và nghệ thuật trình diễn nhạc cụ dân tộc đều được bảo tồn. Những lễ hội mang đậm bản sắc, cùng các món ăn đặc sản như chả lá lốt, lợn bản thui, măng chua nấu gà, và cá suối đồ, đã làm nên sức hút riêng của vùng đất này.
Xóm Ải – Làng Mường cổ đặc sắc
Xóm Ải thuộc xã Phong Phú, nằm trong thung lũng Mường Bi, là một điểm du lịch cộng đồng tiêu biểu. Đây là làng Mường cổ được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận. Với hơn 90 hộ dân chia thành hai khu (Ải Trong và Ải Ngoài), người dân nơi đây vẫn giữ nguyên nếp sống, phong tục truyền thống của người Mường cổ. Nhà sàn, biểu tượng của văn hóa Mường, vẫn được bảo tồn nguyên vẹn.
Phụ nữ Mường Ải từ bao đời nay duy trì truyền thống trồng bông, dệt vải, tạo ra những tấm thổ cẩm rực rỡ. Trong đời sống hàng ngày hay trong các dịp lễ hội, họ luôn tự hào khoác lên mình trang phục dân tộc. Đây là nét đẹp đặc trưng của Mường Bi, khó tìm thấy ở những nơi khác.
Du lịch gắn liền với trải nghiệm văn hóa
Du khách đến Mường Ải không chỉ tham quan mà còn hòa mình vào đời sống của người Mường: mặc trang phục truyền thống, tham gia các hoạt động như cấy lúa, bẻ măng, bắt cá, và cùng người dân chế biến các món ăn truyền thống. Những trải nghiệm này, cùng với âm thanh du dương của dàn nhạc cụ dân tộc, tiếng cồng chiêng, và điệu múa truyền thống, để lại ấn tượng khó phai.
Bảo tồn văn hóa đi đôi với phát triển du lịch
Nhiều năm qua, huyện Tân Lạc đã ban hành các chỉ thị và nghị quyết nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Mường, gắn với phát triển du lịch. Tiêu biểu như Chỉ thị số 07-CT/HU (2016) và Đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của các DTTS gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2030”. Đặc biệt, Ban Thường vụ Huyện ủy đã thành lập Ban Chỉ đạo triển khai Đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền Văn hóa Hòa Bình giai đoạn 2023-2030”.
Các nỗ lực này không chỉ giúp giữ gìn những giá trị truyền thống mà còn tạo điều kiện để phát triển kinh tế du lịch, mang lại cuộc sống ấm no cho người dân. Xóm Ải, từ một làng thuần nông, đã vươn lên thành điểm sáng về phát triển kinh tế và văn hóa, không còn hộ nghèo hay cận nghèo.
Tự hào dấu ấn Mường Bi
Mường Bi hiện nay là vùng đất giàu bản sắc văn hóa, với 100% các xóm, bản có đội văn nghệ hoạt động thường xuyên. Các hội diễn văn nghệ, thể thao hàng năm cũng được tổ chức, góp phần quảng bá và gìn giữ những nét đẹp của dân tộc Mường.
Đặc biệt, chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới xóm Ải vào năm 2017 đã là niềm vinh dự lớn, khẳng định giá trị văn hóa độc đáo và ý nghĩa của Mường Bi trong công tác bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống.
Mường Bi không chỉ là điểm đến du lịch, mà còn là minh chứng sống động cho sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn văn hóa và phát triển bền vững.
Trung tâm Thông tin du lịch
