Lễ hội ở lăng Lê Văn Duyệt – Nơi lưu giữ những giá trị nhân văn
(TITC) – Trải qua bao biến thiên của lịch sử, vùng đất Gia Định – Sài Gòn xưa, TP. Hồ Chí Minh nay – vẫn còn lưu giữ nhiều di sản văn hóa đặc sắc, trong đó nổi bật là lễ giỗ Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt, diễn ra hằng năm tại Lăng Ông Bà Chiểu (phường Gia Định). Đây là dịp để người dân thành phố và du khách gần xa tưởng nhớ đến công lao to lớn vị Tổng trấn Gia Định thành nổi danh với tấm lòng vì dân, vì nước.
Không khí lễ giỗ trang nghiêm mà náo nhiệt. Ảnh: TITC
Lê Văn Duyệt (1764 – 1832) là một võ quan lỗi lạc dưới triều Nguyễn. Trong vai trò Tổng trấn Gia Định thành, ông đã có nhiều chính sách giúp vùng đất Nam Bộ phát triển ổn định. Ông chăm lo sản xuất nông nghiệp, mở mang thương nghiệp, khuyến khích thủ công nghiệp và đặc biệt tạo điều kiện cho cộng đồng người Hoa định cư, an cư lạc nghiệp. Bằng sự công minh, quyết đoán và tấm lòng bao dung, ông trở thành chỗ dựa tinh thần của nhân dân Nam Bộ. Sau khi mất, nhân dân đã lập đền thờ để tưởng nhớ, gọi một cách thân thương là “Lăng Ông”.
Lễ giỗ Tả quân Lê Văn Duyệt diễn ra từ 30/7-2/8 âm lịch hằng năm. Từ nhiều ngày trước, không gian quanh Lăng Ông Bà Chiểu đã rộn ràng cờ hoa, trống chiêng, người dân tất bật chuẩn bị mâm cúng, lễ vật. Khi ngày chính hội đến, dòng người đổ về đây đông đúc, có khi lên đến hàng chục vạn. Không chỉ cư dân địa phương mà du khách từ khắp các tỉnh thành, thậm chí cả du khách quốc tế, cũng đến để tham dự.
Đặc biệt, trong số khách đi lễ, người Hoa chiếm một tỷ lệ đáng kể. Họ đến với lòng thành kính, bởi chính sách của Tả quân xưa kia đã giúp cộng đồng Hoa kiều ở Gia Định ổn định cuộc sống, phát triển ngành nghề, từ đó coi ông như một vị “phúc thần” che chở. Điều này làm nên nét riêng cho lễ hội – sự hòa quyện giữa văn hóa Việt và văn hóa Hoa, cùng hướng về một biểu tượng chung.
Đoàn khách vào hành lễ viếng Ông. Ảnh: TITC
Nghi thức dâng hương cho phần hội bắt đầu. Ảnh: TITC
Vở hát bội Phụng Nghi Đình là nét nhấn đặc sắc của phần hội. Ảnh: TITC
Phần lễ được tổ chức trang trọng, mở đầu bằng nghi thức dâng hương, đọc văn tế để tưởng niệm công lao của Tả quân. Những mâm lễ với hương hoa, trầu cau, ngũ quả, heo quay, bánh trái… được người dân chuẩn bị chu đáo, dâng lên với tấm lòng thành kính. Âm vang trầm hùng của trống chiêng, tiếng khói hương nghi ngút càng làm tăng sự linh thiêng.
Du khách thưởng thức nghệ thuật hát bội tại buổi lễ. Ảnh: TITC
Phần hội lại mang đậm sắc thái dân gian, náo nhiệt với nhiều hoạt động: hát bội, múa lân – sư – rồng, đờn ca tài tử… tạo nên bầu không khí vừa trang nghiêm vừa vui tươi. Đây cũng là dịp để cộng đồng dân cư gặp gỡ, giao lưu và gắn kết.
Lăng Ông thu hút đông đảo du khách tới tham quan. Ảnh: TITC
Lễ giỗ Tả quân Lê Văn Duyệt không chỉ đơn thuần là sinh hoạt tín ngưỡng, mà còn mang nhiều giá trị lớn lao. Trước hết, đó là sự tri ân, nhắc nhớ công lao của một vị tướng đã có đóng góp to lớn trong việc gìn giữ và phát triển vùng đất Nam Bộ. Đồng thời, lễ hội phản ánh tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, gắn kết các thế hệ với truyền thống lịch sử.
Lễ giỗ Đức Thượng công lần thứ 193 năm nay không chỉ là sự kiện văn hóa – tâm linh có ý nghĩa đặc biệt đối với người dân Thành phố, mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của truyền thống.
Được biết năm 1989, Lăng Ông được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa quốc gia.
Ở góc độ văn hóa, lễ giỗ là nơi hội tụ và giao thoa nhiều yếu tố: từ phong tục, nghi lễ dân gian của người Việt đến những ảnh hưởng văn hóa của cộng đồng Hoa kiều. Điều này thể hiện sự cởi mở, dung hòa, làm giàu thêm bản sắc văn hóa của TP. Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, lễ hội cũng góp phần thúc đẩy du lịch văn hóa – tâm linh, thu hút du khách trong và ngoài nước đến tìm hiểu về lịch sử và trải nghiệm không khí lễ hội đặc trưng.
Trung tâm Thông tin du lịch
