Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số ở Quảng Trị
(TITC) – Với kho tàng di sản văn hóa phi vật thể (DSVHPVT) đồ sộ, các cộng đồng dân tộc thiểu số tại Quảng Trị đang chứng kiến những nỗ lực mạnh mẽ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong bối cảnh kỷ nguyên số và sáng tạo. Góp phần xây dựng một nền văn hóa địa phương tiên tiến, đậm đà bản sắc, các DSVHPVT này đang ngày càng khẳng định vị thế trong “bản đồ” di sản Việt Nam, sẵn sàng cho những hành trình đổi mới.
Quảng Trị là quê hương của nhiều dân tộc thiểu số như Bru-Vân Kiều, Pa Kô, Tà Ôi, sở hữu những “kho báu” văn hóa vô giá. Từ những làn điệu dân ca, dân vũ mộc mạc, những lễ hội truyền thống ý nghĩa như lễ hội trỉa lúa, đến các nghề thủ công tinh xảo, trang phục, ẩm thực và tri thức bản địa, tất cả đều là những mảnh ghép làm nên bức tranh văn hóa đa sắc màu của vùng đất này.
Lễ hội Trỉa lúa của người Bru-Vân Kiều. Ảnh: Internet
Nhiệm kỳ 2020-2025 đã đánh dấu một bước đột phá quan trọng trong công tác bảo tồn, khi số lượng DSVHPVT quốc gia tăng mạnh, từ 4 di sản trước năm 2020 lên tới 18 di sản tính đến cuối tháng 9/2025. Đây là minh chứng rõ nét cho sự quan tâm đặc biệt và những quyết sách phù hợp của tỉnh.
Sự phát triển của các di sản văn hóa dân tộc thiểu số Quảng Trị có được nhờ những định hướng, đường lối đúng đắn ngay từ đầu nhiệm kỳ. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh và các nghị quyết đại hội Đảng bộ địa phương đều xác định nhiệm vụ giữ gìn, phát huy giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống là nhiệm vụ quan trọng, phải thực hiện không chậm trễ.
Một trong những nỗ lực đáng ghi nhận nhất là việc ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TU, ngày 10/6/2022 về phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH), giữ gìn bản sắc văn hóa, an ninh trật tự vùng đồng bào DTTS, biên giới và miền núi tỉnh giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Nghị quyết này đặt mục tiêu tổng quát là giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc đi đôi với xóa bỏ hủ tục.
Việc triển khai hiệu quả Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các DTTS gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (giai đoạn I từ 2021-2025) đã tạo bước đột phá trong nhiệm vụ nhiều thách thức này.
Bà Hồ Thị Con, Chủ nhiệm CLB Văn hóa dân gian dân tộc Bru-Vân Kiều, xã Trường Sơn, chia sẻ: “CLB ra mắt năm 2023 với sự hỗ trợ tích cực từ Dự án 6 đã mang đến một diện mạo mới cho công tác bảo tồn. Không chỉ lễ hội trỉa lúa (DSVHPVT quốc gia), mà nhiều nét văn hóa đặc sắc khác của đồng bào, từ trang phục, ẩm thực cho đến âm nhạc truyền thống, cũng được quan tâm gìn giữ và trao truyền ngay tại cộng đồng”.
Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Trị Mai Xuân Thành, Dự án 6 đã góp phần quan trọng trong bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch, mang lại tác động tích cực trong phát triển KT-XH. Nhiều hoạt động hiệu quả đã được triển khai như: khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa DSVH; bảo tồn lễ hội truyền thống, khai thác sản phẩm phục vụ du lịch; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa PVT.
Bước vào kỷ nguyên mới, nhiệm vụ cấp thiết đặt ra là sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố: Bảo tồn – Phát huy – Sáng tạo – Hội nhập. Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số, đặc biệt trong việc số hóa tư liệu di sản, xây dựng cơ sở dữ liệu trực tuyến để quảng bá rộng rãi. Việc gắn bảo tồn với phát triển du lịch và kinh tế sáng tạo sẽ tạo ra sinh kế bền vững cho người dân và động lực cho di sản. Bên cạnh đó, chú trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho thế hệ trẻ cũng là nhiệm vụ không thể lơ là.
Những mục tiêu này cần được triển khai mạnh mẽ trong nhiệm kỳ tới để các DSVHPVT của đồng bào dân tộc thiểu số Quảng Trị tiếp tục trường tồn, góp phần xây dựng một nền văn hóa thống nhất trong đa dạng, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới.
Trung tâm Thông tin du lịch
