Điểm đến

Độc đáo sáp ong, sắc chàm thổ cẩm người Dao tiền, Cao Bằng

(TITC) – Kỹ thuật in hoa văn trên váy áo bằng sáp ong là một nghề độc đáo, mang đậm văn hóa đặc trưng của người Dao Tiền ở huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng. Đây cũng là một trong những nét hấp dẫn khách du lịch tới bản làng nguyên sơ này.

Đối với người phụ nữ dân tộc Dao tiền, ngoài những lúc lên nương, xuống chợ, họ luôn chăm chỉ quay sợi, xe tơ dệt vải, làm nên những bộ trang phục với nhiều hoa văn độc đáo, tinh tế, mang đậm nét đặc trưng của dân tộc mình.

Ngay từ khi còn nhỏ, mới 6 – 7 tuổi, những cô gái đã được bà, mẹ chỉ dạy cách tự làm trang phục thổ cẩm của dân tộc mình, từ trồng bông, se sợi, dệt vải, nhuộm chàm đến cắt may, thêu thùa… Một bộ trang phục truyền thống của người Dao phải dệt, thêu mấy tháng mới xong.

Được tiếp xúc tự nhỏ nên phụ nữ Dao Tiền thành thạo kỹ thuật in hoa văn bằng sáp ong trên vải để làm ra những bộ trang phục mang sắc màu đặc trưng của đồng bào Dao Tiền. Vải được căng trên khung nhỏ để chấm sáp ong. Sáp ong được đặt trong đĩa, đun nóng trên bếp than hoa hoặc củi để nhỏ lửa. Dùng công cụ in là cây trúc vót mỏng. In hoa văn trên vải đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn trọng để đường in không bị cong, lệch.

Vải sau khi in bằng sáp ong mới đem nhuộm chàm với nhiều công đoạn phức tạp. Người dân tự trồng cây chàm trên nương vào tháng hai, tháng ba, đến tháng sáu, tháng bảy âm lịch thì thu hoạch. Họ cắt cây chàm về ngâm trong nước, qua quá trình lắng lọc sẽ cho cao chàm; muốn có nước chàm để nhuộm vải cần hoà cao chàm vào nước, rồi đun với lá ngải, cho thêm một ít nước tro và rượu vào hòa lẫn nhau.

Vải được ngâm nước chàm khoảng 20 phút rồi vớt ra đem phơi nắng. Vải khô lại cho vào ngâm tiếp trong nước chàm. Cứ thế lặp đi lặp lại nhiều lần cho đến khi có được màu chàm ưng ý. Một tấm thổ cẩm có màu đẹp, bền thường phải mất từ 20 – 30 ngày mới nhuộm xong. Sau đó đem tấm vải luộc qua nước sôi để bong hết sáp ong tạo hình. Phần chấm sáp ong không bị nhuộm chàm nên vẫn giữ được màu trắng nguyên bản.

Có nhiều dân tộc cũng in hoa văn, thêu vải thổ cẩm nhưng cách in hoa văn này hiện nay chỉ còn thấy ở nhóm người Dao tiền.

Đến với Cao Bằng, du khách có thể tham quan, tìm hiểu toàn bộ quy trình làm trang phục người Dao Tiền tại Trung tâm học tập cộng đồng xóm Nà Chắn, xã Hoa Thám, huyện Nguyên Bình. Tự tay tham gia in sáp ong là trải nghiệm thú vị. Ngoài ra còn có thể mua sản phẩm xinh xắn như túi, khăn, áo bằng vải chàm in sáp ong làm thủ công của người dân nơi đây.