Đậm đà dấu ấn văn hóa cộng đồng người Khmer giữa lòng TP. Hồ Chí Minh
(TITC) – TP. Hồ Chí Minh – đô thị năng động và đa văn hóa bậc nhất Việt Nam – là nơi hội tụ của nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sống, trong đó có người Khmer, một trong những dân tộc thiểu số có mặt sớm và gắn bó lâu đời với vùng đất Nam Bộ. Dù không sống tập trung thành phum, sóc như ở các tỉnh miền Tây, nhưng đồng bào Khmer tại TP. Hồ Chí Minh vẫn luôn gìn giữ nét văn hóa truyền thống, thích nghi linh hoạt với đời sống đô thị, tạo nên sắc màu riêng góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa đa dạng của thành phố mang tên Bác.
Đồng bào Khmer tại TP Hồ Chí Minh đến chùa Candaransi để tham dự các nghi lễ đón tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây
Gìn giữ truyền thống trong lòng phố thị
Giữa dòng chảy tấp nập của cuộc sống đô thị, đồng bào Khmer – cộng đồng có dân số đứng thứ ba trong số 51 dân tộc thiểu số đang sinh sống tại TP. Hồ Chí Minh – vẫn luôn gìn giữ cho mình những nét văn hoá truyền thống độc đáo, góp phần làm phong phú thêm bản sắc đa dạng của thành phố mang tên Bác.
Trải qua thời gian dài sinh sống và lập nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh, đồng bào Khmer đã dần hòa nhập với nhịp sống hiện đại, trở thành một bộ phận cư dân phát triển năng động, có nhiều đóng góp vào đời sống kinh tế – xã hội của thành phố. Dù bận rộn nơi phố thị, họ vẫn giữ vững mối gắn bó cộng đồng, đặc biệt qua các hoạt động tôn giáo và văn hóa tại những ngôi chùa Khmer tiêu biểu.
Tại TP. Hồ Chí Minh có hai ngôi chùa Khmer lớn là chùa Candaransi (phường Võ Thị Sáu) và chùa Pothiwong (phường 10). Đây là hai trung tâm sinh hoạt văn hoá – tôn giáo quan trọng của đồng bào Khmer. Phật giáo Nam tông Khmer không chỉ là tôn giáo mà còn là nền tảng tinh thần, nơi nuôi dưỡng đạo lý, nhân cách, và gắn kết cộng đồng qua các lễ nghi, phong tục truyền thống.
Phong tục đi chùa vào những ngày trọng đại như rằm, mùng một, hay lễ tết đã trở thành nếp sinh hoạt quen thuộc. Dù giàu hay nghèo, người Khmer đều được xem như tín đồ Phật giáo, lớn lên trong sự dạy dỗ theo tinh thần nhà Phật. Những hoạt động như tắm Phật, nấu món truyền thống, múa hát dân tộc trong dịp Tết Chôl Chnăm Thmây được duy trì thường xuyên, tạo nên bản sắc văn hoá đậm nét giữa lòng đô thị.
Các em nhỏ tham gia học tiếng Khmer do các vị sư chùa Pothiwong tổ chức dạy miễn phí
Ngoài việc tổ chức lễ nghi, các chùa Khmer tại thành phố còn mở lớp dạy tiếng Khmer miễn phí cho trẻ em và sinh viên, đồng thời hỗ trợ chỗ ăn, ở cho tăng sinh và sinh viên từ các tỉnh Nam Bộ lên học tập, nhiều người trong số đó nay đã trở thành chức sắc Phật giáo, cán bộ và trí thức đóng góp tích cực cho xã hội.
Giao thoa văn hóa và điểm nhấn du lịch Khmer
Văn hóa Khmer mang đậm sắc màu dân gian, nơi lễ hội và phong tục hòa quyện. Trong mỗi lễ (bund) là nhiều nghi thức (pithi), kết hợp giữa yếu tố tôn giáo và tín ngưỡng dân gian. Các dịp như Tết Chôl Chnăm Thmây, Lễ Ok Om Bok hay Lễ Sen Dolta không chỉ là dịp tâm linh mà còn là ngày hội văn hóa, nơi vang lên tiếng trống Paranưng, điệu múa Lâm Thôn, và những giai điệu Dù Kê đặc trưng.
Dù sống trong lòng đô thị, đồng bào Khmer vẫn duy trì nếp sống hướng thiện, cần cù và gắn bó cộng đồng. Các lễ hội Khmer tại TP. Hồ Chí Minh hiện được tổ chức quy mô hơn, với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, kết hợp triển lãm văn hoá – kinh tế, quảng bá sản phẩm đặc trưng của cộng đồng.
Đáng chú ý, trong không gian giao thoa văn hoá của thành phố, người Khmer không chỉ gìn giữ bản sắc riêng mà còn hòa nhập hài hòa với văn hóa người Việt và người Hoa. Sự giao thoa ấy thể hiện qua ẩm thực, nghệ thuật trình diễn, kiến trúc, và cả trong lối sống đô thị. Những món ăn Khmer xuất hiện cùng món Việt – Hoa trong chợ thành phố, những điệu múa Khmer được trình diễn trong các lễ hội đa dân tộc, tạo nên sắc màu văn hóa vừa riêng, vừa chung – đặc trưng cho tinh thần cởi mở và đoàn kết của Sài Gòn.
Một điểm nhấn thú vị hiện nay là khu ẩm thực Khmer tại chợ Hoa Hồ Thị Kỷ, nơi hội tụ hương vị đặc trưng của miền Tây Nam Bộ. Tại đây, du khách có thể thưởng thức những món truyền thống như bún num bò chóc, bánh ống, chè thốt nốt, hay cà ri Khmer – tất cả được chế biến bởi chính người Khmer sinh sống tại thành phố. Khu ẩm thực này không chỉ là nơi lưu giữ hương vị quê hương, mà còn trở thành điểm đến du lịch văn hoá – ẩm thực độc đáo, góp phần quảng bá nét đẹp văn hóa Khmer giữa lòng đô thị hiện đại.
Ngày nay, tuy người Khmer tại TP. Hồ Chí Minh không còn sống tập trung theo phum, sóc như ở đồng bằng sông Cửu Long, nhưng bản sắc văn hoá – tôn giáo của họ vẫn được duy trì mạnh mẽ. Các phường như Võ Thị Sáu, phường 9 và phường 10 là nơi cộng đồng Khmer cư trú đông, duy trì nhiều hoạt động lễ hội và học tập văn hoá dân tộc. Sự hiện diện của họ không chỉ làm giàu thêm đời sống tinh thần thành phố mà còn minh chứng cho chính sách đoàn kết, tôn trọng và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc mà Đảng và Nhà nước luôn quan tâm thực hiện.
Trung tâm Thông tin du lịch
