Chiêng Bor – Âm vang đại ngàn, thanh âm của tình thân và tình đoàn kết
(TITC) – Trong kho tàng văn hóa đặc sắc của đồng bào K’Ho ở tỉnh Lâm Đồng, bài chiêng Bor – bản chiêng vui mang đậm hơi thở của tình thân, sự gắn bó, đoàn kết là thanh âm không thể thiếu trong đời sống tinh thần cũng như trong những dịp lễ hội trọng đại của buôn làng.
Nếu có dịp ghé thăm những buôn làng người K’Ho như buôn Dà Blah (xã Lạc Dương), du khách sẽ không khỏi ấn tượng với nghi thức tiếp đón nồng hậu và đậm đà bản sắc: bài chiêng Bor vang lên như lời chào mừng, như vòng tay rộng mở của bà con dành cho khách quý. Tiếng chiêng không chỉ để nghe, mà còn để cảm – cảm nhận sự hiếu khách chân thành, cảm nhận niềm vui hân hoan lan tỏa qua từng nhịp chiêng ngân.
Bộ chiêng của tình thân và cội nguồn
Theo nghệ nhân Ka Să Ha Sang, một người con ưu tú của buôn Dà Blah, bộ chiêng truyền thống của người K’Ho gồm 6 chiếc chiêng, tượng trưng cho một gia đình 6 thành viên: cha, mẹ và bốn người con. Mỗi chiếc chiêng mang một tên riêng, phản ánh vai trò và mối quan hệ gia đình gắn bó mật thiết: chiêng Me (mẹ), chiêng Rơnoai (cha), chiêng Ndơn, chiêng Mboăt, chiêng Blah và chiêng Cồng (các con).
Bộ chiêng 6 chiếc. Ảnh: Bảo tàng Lâm Đồng
Để tấu được bài chiêng Bor – bản chiêng vui đặc trưng, nhất thiết phải có đủ cả 6 chiếc chiêng. Thiếu đi một chiếc thôi, bài chiêng sẽ không còn trọn vẹn, âm sắc sẽ mất đi sự hòa quyện cần thiết, cũng như trong một gia đình hay cộng đồng, nếu thiếu đi sự đoàn kết thì không thể có niềm vui trọn vẹn. Đây chính là triết lý sâu sắc ẩn chứa trong tiếng chiêng – bài học về sự yêu thương, về mối quan hệ đùm bọc lẫn nhau giữa người với người.
Người K’Ho tin rằng, chiêng là cầu nối giữa con người với thần linh, giữa hiện tại với tổ tiên. Tiếng chiêng không đơn thuần là âm thanh, mà là tiếng lòng, là tâm thức tập thể. Khi bài chiêng Bor được cất lên, chiêng mẹ và chiêng cha sẽ “lên tiếng” trước, như lời dẫn dắt, như sự che chở của bậc sinh thành. Sau đó, từng chiếc chiêng con lần lượt “thưa bố, thưa mẹ”, tạo nên một chuỗi âm thanh dồn dập, ngân nga, phản ánh niềm hân hoan, phấn khởi của một đại gia đình sum vầy, thống nhất một lòng.
Trải nghiệm văn hóa cao nguyên Trung Bộ qua thanh âm chiêng Bor
Không gian vang vọng tiếng chiêng Bor không chỉ là nơi kết nối các thế hệ trong buôn làng, mà còn là điểm dừng chân lý tưởng cho du khách yêu thích khám phá văn hóa bản địa. Đến với buôn làng người K’Ho, du khách không chỉ ngắm nhìn cảnh quan núi rừng hùng vĩ, thưởng thức ẩm thực truyền thống như cơm lam, gà nướng, rượu cần… mà còn được hòa mình vào không gian chiêng trống rộn ràng, cảm nhận sự sống động của một nền văn hóa vẫn bền bỉ gìn giữ qua bao thế hệ.
Bài chiêng Bor thường được tấu trong các dịp đặc biệt như lễ mừng nhà mới, lễ hội cộng đồng, ngày cưới, hay khi có khách quý đến thăm làng. Tiếng chiêng như xua tan mỏi mệt, mang lại cảm giác ấm áp, thiêng liêng giữa đất trời đại ngàn. Đây chính là lúc du khách có thể tạm rời xa những ồn ào phố thị, để sống chậm lại, lắng nghe tiếng nói từ trái tim của núi rừng và con người nơi đây.
Ý nghĩa sâu xa của bài chiêng Bor không chỉ nằm ở tính nghệ thuật hay nghi lễ, mà chính là thông điệp về sự gắn bó keo sơn. Từ mô hình gia đình nhỏ với đủ thành viên cha mẹ con cái cho đến cộng đồng buôn làng, rồi rộng ra là cả đất nước. Khi mọi người biết yêu thương, nhường nhịn, cùng hướng về một phía thì mới tạo nên sức mạnh cộng đồng, tạo nên sự bền vững và phát triển.
“Trong gia đình có người trên kẻ dưới, có già trẻ lớn bé; trong cộng đồng cũng có người có vai trò khác nhau, nhưng tất cả cùng đồng lòng, cùng đoàn kết… thì mới có được một đất nước hòa bình và thịnh vượng như Việt Nam mình ngày hôm nay”, nghệ nhân Ka Să Ha Sang chia sẻ.
Chiêng Bor không chỉ là một bản nhạc vui, mà là bản giao hưởng của núi rừng, của tình người và tình đất. Đó là lời nhắc nhở về nguồn cội, là sợi dây vô hình kết nối những con người dù ở đâu cũng cùng chung một quê hương – đất mẹ Việt Nam. Và có lẽ, chỉ khi lắng nghe bằng cả trái tim, du khách mới thực sự cảm nhận được hết thanh âm ngọt ngào, đầy yêu thương ấy giữa đại ngàn cao nguyên Trung Bộ.
Trung tâm Thông tin du lịch
